DEVAM: 6. HEDİYE'Yİ KABUL ETMEK
حدثنا
محمد بن بشار:
حدثنا غندر:
حدثنا شعبة، عن
قتادة، عن أنس
بن مالك رضي
الله عنه قال:
أتي
النبي صلى
الله عليه
وسلم بلحم،
فقيل: تصدق
على بريرة،
قال: (هو لها
صدقة، ولنا
هدية).
[-2577-] Enes r.a.'den rivayet edilmiştir: Hz. Nebi'e et getirilmiş ve
"Bu Berire'ye sadaka olarak verildi" denilmişti. Nebi Sallallahu
Aleyhi ve Sellem: "Bu, ona sadaka; bize ise hediyedir" buyurdu.
حدثنا
محمد بن بشار:
حدثنا غندر: حدثنا
شعبة، عن عبد
الرحمن بن
القاسم قال:
سمعته منه عن
القاسم، عن
عائشة رضي
الله عنها: أنها
أرادت أن
تشتري بريرة،
وأنهم
اشترطوا ولاءها،
فذكر للنبي
صلى الله عليه
وسلم، فقال النبي
صلى الله عليه
وسلم:
(اشتريها
فأعتقيها،
فإنما الولاء
لمن أعتق).
وأهدي لها
لحم، فقيل
للنبي صلى
الله عليه
وسلم: هذا
تصدق على بريرة،
فقال النبي
صلى الله عليه
وسلم: (هو لها
صدقة ولنا
هدية). وخيرت.
وقال
عبد الرحمن:
زوجها حر أو
عبد، قال
شعبة: سألت
عبد الرحمن عن
زوجها، قال:
لا أدري، أحر
أم عبد.
[-2578-] Aişe r.anha'dan rivayet edilmiştir: Aişe,
Berire'yi satın almak istemişti. Ama sahipleri vela hakkının kendilerinde
kalmasını şart koştular. Durum Hz. Nebi'e iletiidi. Bunun üzerine: "Sen
satın a/ ve azat et. Vefa hakkı azat edene aittir" buyurdu. Sonra Hz.
Nebi'e et getirildi ve: "Bu, Berire'ye sadaka olarak verildi"
denildi. Bunun üzerine Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem: "Bu, Berire'ye
sadaka; bize ise hediyedir" buyurdu. Sonra Berire evliliğe devam etmek ve
sona erdirmek konusunda muhayyer bırakıldı.
Abdurrahman "Kocası hür müydü, yoksa köle mi?" dedi.
Şu'be diyor ki: Abdurrahman'a kocasının medeni durumunu sormuştum.
"Hür müydü, kölemi, bilmiyorum" dedi .
حدثنا
محمد بن مقاتل
أبو الحسن:
أخبرنا خالد بن
عبد الله، عن
خالد الحذاء،
عن حفصة بنت
سيرين، عن أم
عطية قالت: دخل
النبي صلى
الله عليه
وسلم على
عائشة رضي الله
عنها فقال:
(عندكم شيء).
قالت: لا، إلا
شيء بعثت به
أم عطية، من
الشاة التي
بعثت إليها من
الصدقة، قال:
(إنها قد بلغت
محلها).
[-2579-] Ümmü Atiyye r.a.'den rivayet edilmiştir: Nebi Sallallahu Aleyhi ve
Sellem Aişe'nin odasına girerek: "Yanınızda (yiyecek) bir şey var
mı?" diye sordu. Aişe r.anha: "Hayır, Ümmü Atiyye'ye sadakadan
gönderdiğin ve onun da bize getirdiği koyundan başka bir şey yok" dedi.
Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem: "O sadaka yerini buldu" buyurdu.
AÇIKLAMA: "O sadaka yerini buldu": Hz. Nebi'in
bu sözünün anlamı şudur: Bana haram olan sadakanın hükmü kalmamış ve artık
benim için helalolmuştur. (Yani ben onu sadaka olarak değil; Ümmü Atiyye
hediyesi olarak yiyeceğim.)
İbn Battal şöyle demiştir: Hz. Nebi s.a.v. sadaka almayı kabul
etmezdi. Çünkü sadaka insanların mallarının kiridir. Bir başka açıdan ise
sadaka almak düşüklüktür. Nebiler ise bundan uzaktırlar. Ayrıca Hz. Nebi s.a.v.
"Seni fakir bulup zengin etti" [Duha 8] ayetinin ifadesiyle fakir
iken zengin olmuştur. Zenginlerin sadaka alması helalolmaz. Hediye ise böyle
olmayıp, genellikle hediyeye başka bir hediye ile karşılık verilir. (Nitekim
"hediyeleşmek" ifadesi de bunu sezdirmektedir) Hz. Nebi de böyle
yapardı.
"O sadaka yerini buldu" ifadesi sadaka verilen fakirin
onu satmak, birine hediye etmek vb. işlemler yapmasının caiz olduğunu gösterir.
Yine bu hadiste Hz. Nebi'in sadaka alması haram olmasına karşın,
hanımlarının sadaka almasının haram olmadığına işaret vardır. Çünkü Hz. Aişe
Berire'nin ve Ümmü Atıyye'nin hediyelerini onlara sadaka olarak verildiğini
bilerek almış ve o malın sadaka olma özelliğinin devam ettiğini sanarak, Hz.
Nebi'in sadaka almasının helalolmadığını bildiği için ona ikram etmemiştir. Hz.
Nebi s.a.v. onun bu anlayış tarzını kabul etmiş ve onun sadaka özelliğinin
kalktığını ve bu sebeple kendisine de helalolduğunu açıklamıştır.
Bu olaydan, fakirden alacağı olan kişinin ona verdiği zekatı,
alacağına karşı geri istemesinin caiz olduğu ve kocası nafakasını karşılamakla
yükümlü olmasına rağmen, zengin kadının zekatını kocasına verebileceği
hükümleri anlaşılmaktadır. Ancak bütün bunlar, şart olmayan durumlar için
geçerlidir.